Na pytanie, co w pracy nauczyciela jest najtrudniejsze, nauczyciele często odpowiadają, że nie są to wcale dzieci, tylko rodzice. Na studiach nikt nie uczy, jak się z nimi dogadać i co można zrobić, żeby współpraca dobrze się układała. A od komunikacji z nimi i zbudowania zaufania bardzo dużo zależy.
Myśląc o społeczności szkolnej, mamy przed oczami uczniów, ich rodziców, opiekunów oraz nauczycieli. Psycholog i pedagog pracują z każdą z tych grup i zarówno uczniowie, ich rodzice, jak i nauczycieli mogą korzystać ze wsparcia psychologicznego. Psycholog i pedagog mogą również współpracować, wspólnie planować działania z rodzicami, opiekunami i nauczycielami na rzecz danego ucznia. Czasem więc udzielamy nauczycielom wsparcia, a czasem pracujemy wspólnie w sprawie ucznia czy klasy. Zbudowanie porozumienia i nawiązanie dobrej współpracy z nauczycielami jest jednym z kluczowych elementów niezbędnych do efektywnej pracy psychologa i pedagoga. Nauczyciel może również lepiej oddziaływać wychowawczo, gdy korzysta ze wsparcia psychologa i pedagoga. Jesteśmy sobie nawzajem potrzebni, a z dobrej współpracy między nami korzysta cała społeczność szkolna.
„Niska samoocena jest jak jazda przez życie z zaciągniętym hamulcem ręcznym” – pisał Maxwell Maltz. Ta metafora doskonale wyraża wpływ, jaki na życie młodych ludzi wywiera ich poczucie własnej wartości. A statystyki są bezlitosne – wyniki badania opublikowane w raporcie Fundacji UNAWEZA „MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” wskazują, że ze skrajnie niską samooceną boryka się niemal 46% badanych uczniów[1]. Jak właściwie rozpoznać, kiedy normatywny kryzys tożsamości u nastolatków przeradza się w trwały schemat zaburzonego obrazu siebie? Jak wspierać stabilną samoocenę u młodych ludzi?
Jak rozmawiać z trudnym uczniem, żeby mu pomóc, a nie pogłębić jego problem?
Zawód nauczyciela od dłuższego czasu wzbudza wśród polskiego społeczeństwa skrajne opinie – od odsądzania nauczycieli od czci i wiary przez traktowanie ich jak męczenników mozolnie niosących kaganek oświaty aż do przypisywania im misji i wynoszenia ich działań na piedestał.
Uczniowie nie pamiętają tego, co było omawiane na poprzedniej lekcji? A może nieustannie musisz ich motywować do pracy, lecz mimo to większość nadal nie wie, w jakim celu się uczy? Od czego zależy zaangażowanie uczniów w proces edukacyjny?
O współpracy nauczycieli i rodziców napisano już wiele książek i artykułów, temat ten jest bowiem niezwykle ważny, można nawet powiedzieć, że decydujący dla jakości pracy instytucji edukacyjnych i całego systemu edukacji. Pozwolę sobie jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii, które są istotne w budowaniu dobrych relacji nauczyciele – rodzice, ponieważ prowadzą do dobrej współpracy między tymi grupami, na której korzystają nie tylko nauczyciele i rodzice, ale przede wszystkim uczniowie.
Praca wypełnia znaczną część naszego czasu. Poświęcamy jej nie tylko dni powszednie, ale często również weekendy, przy czym niekoniecznie musimy być fizycznie w miejscu pracy, ponieważ nierzadko (zwłaszcza po pandemii) zajmujemy się sprawami zawodowymi, będąc w domu, a dla niektórych osób praca zdalna jest jedyną formą pracy.
Kryzysy, których doświadczają uczniowie i uczennice, mają różne oblicza. Jeśli chodzi o konflikty rówieśnicze, nauczyciele jakoś sobie radzą. Natomiast wobec trudności psychicznych dzieci i młodzieży wielu nauczycieli jest bezsilnych i traci zdolność działania. Brakuje im odpowiedniej wiedzy, kompetencji oraz wsparcia. Czasem zwyczajnie nie jest im dobrze w roli interwenta kryzysowego, dlatego rzadko rozpoznają sytuacje kryzysowe. Wolą, kiedy interwencję podejmuje szkolny psycholog lub pedagog. Czują się pewniej, jeśli uczniowi w kryzysie udziela pomocy specjalista.
Uczenie się nowych rzeczy czy przyswajanie informacji to czynności, które wymagają umiejętności koncentracji uwagi. Skupienie się na danej czynności wbrew pozorom nie jest proste. Zależy od stopnia rozwoju dziecka oraz od indywidualnych predyspozycji.
Tak jak „trawa nie rośnie szybciej, gdy się za nią ciągnie” – jak mawiał prof. Gerald Hüther, pionier neurodydaktyki – tak również uczniowie nie będą motywowani do rozwoju przez krytykę i wytykanie błędów. Za to świetnym podłożem do ich wzrastania jest mądra informacja zwrotna, przepełniona zrozumieniem dla ucznia, ale także jasnym komunikowaniem oczekiwań. Dziś o tym, jak udzielać feedbacku w sposób wspierający samoocenę i poczucie kompetencji. „Porzućmy czerwone długopisy, zamieńmy je na zielone” – jak apeluje Marzena Żylińska.
Wielu rodziców nie dostrzega problemów swoich dzieci. Jeśli ich trudności rozpoznają nauczyciele w szkole, to często mają kłopot z zakomunikowaniem tego opiekunom. Ci bowiem niezbyt chętnie podejmują temat, przyjmując różne postawy – od wycofywania się, po wyładowanie na nauczycielu własnych frustracji. Warto rozmawiać, zwłaszcza wtedy, kiedy powody są ważne. Trzeba się porozumieć i wspólnie uzgodnić jak najlepsze wsparcie dla dziecka, aby zapobiec eskalacji problemów.
